Literaire denkdagen najaar 2025
Ons ambigue lijf
Het verhaal van een lichaam dat wij niet verstaan
Ons lichaam lijkt vanzelfsprekend – we dragen het elke dag met ons mee – en toch blijft het vaak een raadsel. Soms begrijpen we niet wat er precies misloopt, zoals bij een plotse migraineaanval. Soms is er iets ernstig aan de hand, zoals kanker, zonder dat we het doorhebben. En soms voelen we ons ziek zonder dat daar duidelijke medische redenen voor zijn. In al deze situaties blijkt ons lijf dubbelzinnig, verwarrend, moeilijk te duiden. Wat doe je met een lichaam dat je niet helemaal begrijpt? Literatuur kan helpen om die ambiguïteit tastbaar te maken. Tijdens deze denkdagen verkennen we ons lichaam en zijn tegenstrijdigheden aan de hand van verhalen, taal en verbeelding.
In kleine groep en in het gezelschap van boeiende schrijvers, buigen we ons, aan de hand van soms schurende of herkenbare tekstfragmenten, over deze thema's, op de volgende drie momenten:
(K)opstoten - over migraine
za 11 oktober
Hoe leeft ziekte in ons? Hoe vangen we het ongrijpbare in taal? Tijdens deze denkdag verdiepen we ons in de filosofie en literatuur van het ziek-zijn – geïnspireerd door schrijvers en denkers die nieuwe perspectieven openen.
Programma
10:00 – Koffie & ontmoeting
10:30 – 12:30 De filosofie van ziekte – workshop o.l.v. Sofie Vandamme
12:30 – 14:00 Gezamenlijke lunch
14:00 – 15:00 Nachtschade: gesprek met auteur Emma Laura Schouten – interview door Dette van Zeeland
15:30 – 16:30 Samen Lezen: Joan Didion – In bed o.l.v. Martine Vandermaes
16:30 – 17:00 Afsluitend gesprek
Een dag waarin we de kracht van verhalen voelen. Voor wie herkent hoe woorden kunnen helen, raken en spiegelen – precies daar waar het lichaam zwijgt.
Woekering(en) - over kanker
za 22 november
Hoe vertellen romans, films en graphic novels over kanker? Wat raakt, schuurt of opent een ander perspectief? En hoe kunnen we samen lezen om te begrijpen en uit te wisselen over wat vaak niet gezegd wordt?
Programma
10:00 – Koffie & ontmoeting
10:30 – 13:00 Kanker verbeeld(t) – over de beeldvorming van kanker in romans, films en graphic novels, met Sofie Vandamme
13:00 – 14:30 Gezamenlijke lunch
14:30 – 16:00 Samen Lezen fragmenten uit De vrouw in de kelder, o.l.v. Eva Rouselle en in aanwezigheid van auteur Emy Koopman
Een dag voor wie woorden zoekt bij ervaringen die vaak stil blijven. En voor wie nieuwsgierig is hoe literatuur en kunst onze kijk op het lichaam en de ziekte kan transformeren.
Schaduwpijn - over ta(a)lloze, onverhaalbare ziektes
za 6 december
Hoe spreken we over het lichaam wanneer het breekbaar wordt? Tijdens deze dag verkennen we ziekte en kwetsbaarheid via essays, poëzie en verhalen – begeleid door denkers en schrijvers die woorden vinden waar wij soms zwijgen.
Programma
10:00 – Koffie & ontmoeting
10:30 – 12:30 Over ziek-zijn – workshop bij Virginia Woolfs essay, o.l.v. Sofie Vandamme
12:30 – 14:00 Gezamenlijke lunch
14:00 – 15:00 Taal voor het onzegbare – Liselotte Mariën over Als de dieren
15:30 – 16:30 Samen Lezen: Eva Meijers Variaties op afwezigheid (over long covid), o.l.v. Eva Rouselle
Een dag om te luisteren, te lezen en te spreken – zacht, traag en met aandacht. Voor wie herkent hoe woorden kunnen dragen en helen.
THE WRITER IS PRESENT
Deze denkdagen zijn een samenwerking met KAAP en het literaire zondagochtendprogramma THE WRITER IS PRESENT, waarin je de auteurs van de denkdagen nog beter leert kennen. In de gaanderijen gaan ze onder leiding van moderator Melissa Giardina in gesprek met andere schrijvers, muzikanten en onderzoekers, over hun werk, het schrijverschap en de nood om lijfelijkheid en ambiguïteit bespreekbaar te maken in de literatuur. Meer info en inschrijven via kaap.be
zo 12 oktober
Emma Laura Schouten & Mariske Broeckmeyer:
Pijn moet overschreven worden voor het aan de ogen van lezers kan worden blootgesteld.
Auteur Emma Laura Schouten (Nachtschade) en muzikante Mariske Broeckmeyer verkennen het niemandsland tussen brein en beleving, de tussentijd en de ervaring van migraine.
Meer info:
https://www.kaap.be/toont/writer-present-1-met-emma-laura-schouten-mariske-broeckmeyer
zo 23 november
Emy Koopman & Sofie Vandamme: Hoe ver reiken de onzichtbare lijntjes tussen ouder en kind?
Emy Koopman (De vrouw in de kelder) en Sofie Vandamme (docent en onderzoeker KASK) voeren een verdiepend gesprek over de spanningsvelden binnen gezinsstructuren.
Meer info:
https://www.kaap.be/toont/writer-present-2-met-emy-koopman-sofie-vandamme
zo 7 december
Lieselot Mariën & Roderik Six: De aardverschuiving die moederschap heet
Lieselot Mariën (Als de dieren) en Roderik Six (In het wit) verkennen elk op hun eigen manier de complexe ervaring van postnatale depressie in hun schrijven.
https://www.kaap.be/toont/writer-present-3-met-lieselot-marien-roderik-six
Archief
De Letterie organiseert elk jaar enkele denkdagen waarbij in kleine groep een hele dag wordt gereflecteerd over 'de dingen des levens', telkens vertrekkende vanuit de literatuur, de poëzie of de filosofie.
In een kleine groep van maximaal 15 personen worden kennis, verhalen en ervaringen gedeeld in lezingen, filosofieworkshops, reflectiemomenten of SamenLezen. Voorkennis is niet vereist om te kunnen deelnemen.
De denkdagen kunnen worden geboekt voor organisaties of voor bijeenkomsten. Er worden ook denkdagen op maat gemaakt. Stuur een mailtje voor meer info.
Voorbije denkdagen
Denkdag over verlies en rouw
Kintsugi met woorden
De Letterie organiseert een dag waarbij filosofie, literatuur en poëzie worden benaderd als kintsugi, een Japanse kunstvorm waarbij porseleinscherven met een goud- of zilverkleurige pasta erg zichtbaar weer aan elkaar worden gelijmd. Op die manier worden de breuk en herstelling een onderdeel van de geschiedenis van een object. De breuk wordt niet verhuld, maar maakt de essentie uit van de schoonheid.
Op deze denkdag zoeken we vanuit de schoonheid van woorden naar een beter begrip van de barsten, de breuken, het verlies en de rouw die ze beschrijven. Deze dag deelt in een beperkte groep verhalen, herinneringen, gedachten en ervaringen om ze vanuit de breuklijnen van een nieuwe betekenis te voorzien.
Denkdag over ziek/zijn
Kwetsbaarheid, van Virginia Woolf tot Wim Opbrouck
De Letterie gaat een dag lang aan de slag met fysieke en mentale kwetsbaarheid. We vertrekken daarbij van het beroemde essay 'Over ziek zijn' van Virginia Woolf. Zij buigt zich over vragen waar we samen bij stilstaan: 'Wat is ziekte? Heeft ziekte zin of betekenis? Hoe kan je over ziekte denken, anders dan in louter medische termen en betekenissen?'
We verdiepen ons in het begrip kwetsbaarheid aan de hand van de podcast van de Wilde Wijven en in het werk van Wim Opbrouck, die fragiliteit op een bijzonder tastbare wijze neerzet.
Deze denkdag plaatst ziekte en ziek zijn in een ander perspectief, een aanrader voor iedereen die zich graag verdiept in de ‘dingen des levens’, in een beperkt gezelschap en met heerlijk zeezicht.
Programma:
9.30 - 10.30: Introductie aan de hand van ‘Over ziek zijn’ van Virginia Woolf
11.00 - 13.00: Auteursgesprek Wilde Wijven en Wim Opbrouck over kwetsbaarheid
14.30 - 16.00: Workshop: beelden en verbeelding van ziekte - Sofie Vandamme
Denkdag over dwalen, dolen, tsjollen en ploeteren…
Dwaal licht!
We verkennen het fenomeen dwalen tijdens een filosofische workshop over dwalende denkers, via een kennismaking met improvisatieschrijven en tijdens een literaire wandeling over de novelle 'Het Dwaallicht' van Willem Elsschot.
Tijdens de filosofische workshop maken we kennis met ‘dwalende’ denkers. Dwalen is niet recht op je doel afgaan en ogenschijnlijk nutteloos. Dwalen is in beweging komen, niet geijkte paden volgen en daardoor andere invalshoeken ontdekken en nieuwe gedachten ontwikkelen. Niet te verwonderen dus dat heel wat filosofen wandelaars waren. Rousseau schreef zijn “Overpeinzingen van een eenzame wandelaar”, Nietzsche maakte lange wandelingen om zijn hevige hoofdpijnen te verlichten, fulmineerde tegen het “zitvlees” en prees de berglucht, terwijl hij gedachten noteerde in zijn notitieboekje. Over Kant is er de anekdote dat hij dagelijks steevast zijn vaste wandeling maakte. We lezen filosofische stukken tekst, gaan na hoe deze denkers dachten, bevragen lichamelijkheid en de waarde van wandelen en dwalen.
We dwalen niet alleen door de teksten van anderen. We gaan ook zelf aan de slag met het thema dwalen in een workshop over literatuur en dwalen.
We sluiten de dag af met de première van een hoorspel van De Letterie: Dwaal licht!
‘Dwaal licht!’ vertrekt vanuit de novelle ‘Het dwaallicht’ van Willem Elsschot. Op een druilige novemberavond zwerft het hoofdpersonage Laarmans door de stad, tevergeefs op zoek naar ene mysterieuze Maria Van Dam. We leren Laarmans in deze klassieker kennen als een eenzame, ietwat stugge man die op zijn dooltocht allerlei groteske figuren ontmoet die hem doen nadenken over existentiële kwesties.
Het project ‘Dwaal licht!’ herbekijkt dit verhaal vanuit een hedendaagse, vrouwelijke blik. Wie is de vrouw van Laarmans die volgzaam thuis op hem zit te wachten, zoals elke avond? Hoelang houdt ze het nog vol bij die zwijgzame, gesloten ziel die er bovendien fantasieën over een andere vrouw op nahoudt? Wie zijn de uitgezakte krantenverkoopsters die hem telkens weer met de verkeerde naam aanspreken? Wat gaat er om in het hoofd van de vrouw die uitzichtloos lege vogelkooien verkoopt?
‘Dwaal licht!’ is een luisterwandeling die je voert door een parcours in de Oostendse binnenstad. Je luistert naar een voorgelezen kortverhaal, je hoort de stem en geluidskunst in een koptelefoon of je bekijkt een scène die zich afspeelt achter een raam. Tijdens de voorstelling ‘Dwaal licht!’ dwaal je lichtjes door de duistere straten van de stad, sta je stil op fascinerende plekken uit de novelle en luister je naar de zoekende stemmen in het hoofd van intrigerende vrouwen.
We gaan, kortom, actief dwalen op deze dag, aan de hand van literatuur, schriftuur en filosofie!